Bir Hayal

Eskiden köydedeki evimizin bir tarafı dağlara bakardı. Dağlara bakması dediği bizim köyümüzün de bir dağın üzerinde olduğundan olsa gerek. Engebeli bu köyün o yanına doğru geniş bir açıklık -belki sonsuzluğu çağrıştıran önünde bazen leylek dağını yılan dağını benim bilemediğim diğer dağları, köyleri barındırırdı. Bu kadar açık bir alana doğru gökyüzüne bakmak, hele bulutları birşeylere benzetmek ne güzel şeymiş. Biraz evvel kameliye de otururken ve gökyüzüne bakarken aynı açı ile makinaların üzerindeki o bulutları köydeki eski bulutlara benzettim. Doğrudan karşımdaydı aynı eskiden olduğu gibi, solumda da bulutlar vardı ama karşımdakilere bakmak istedim. Karakter sahibi bulutlardı. Kocaman. Önce kocaman bir kaplumbağa oldu. Kaplumbağanın solunda gene kocaman bir kartal, avına saldırıyordu sanki. Birden düşündüm, neden kocaman tüm hayallerim. Bunları düşünürken bir yandan İzmit Körfezini gördüm. Sonra birden çift başlı bir koyun gördüm görece diğerlerinden daha küçük. Neden hayallerim bu kadar büyük gözlerimin bozukluğundan mı. Yoksa gözüm yükseklerde mi derken sol taraftaki diğer bulut kümesi birleşip maltase terrier cinsi bir köpeğe dönüştü. Çayımdan bir yudum aldım ve bardağımın dibine bakarken bunları yazmayı düşündüm. Birkaç saniye geçtiğini bir an farkettim ve aniden bulutlara tekrar baktım. Kaplumbağa yok olmuştu, kartal da, İzmit körfezi kızıl denize dönüşmüştü. Köpek ileriye doğru bakıyordu önceden, tekrar baktığımda sola doğru bakıyordu. Dili dışarıdaydı görmesemde.

Duvar

Duvar gibisin dediğinde genellikle tepkisiz anlamında kullanılır. Neden bilmiyorum ama masa gibisin değil, saksı, kapı... da duvar? Tepkisizlik belki de ona fiziksel olarak tepkide bulunduğumuzda bile tepkisiz kalmasından. Normalde duvarda biçim değiştiremeyiz, sağlamdır neticede. saksı gibi değildir sonuçta. Tepkisizliği buradan gelir. Bunun için değil mi ya hapishanlerin duvarları vardır çoğu kez ya da evlerimizde dışarıdan duvarlarla korunuruz... Sinemada yahut bir romanda elleriyle biri duvarları parçalasa çarpıcı hissederdik sanıyorum. Arkamı dayarım duvara, bundan dolayı güven verir. Bilirim ki yaslandığımda beni tutar. hiç düşünmem yıkılır mı diye. yüz katlı binanın yüzüncü katındaki dışarıya bakan duvardan bile endişe etmem. Bir yanda tepsisizlik anlamı öte yanda güven hissi.

Duvara nasıl ki yaslanırken düşünmezsin, sevdiklerine de yaslanırken düşünmemek istersin seni kabul etmişlerdir. sen neysen oysundur. sözlerinin altında, üstünde, sende senin, çevrende... birşey aramazlar. Kötü özelliklerini bilmezler mi? herkesten iyi bilirler ama her nefes ses etmezler.

Peki ya yaslandığında devrileceğini korktuğun biriyle ilişkine ne demeli. Sen olduğundan kabul etmez seni. Korku içindesindir sürekli. Acaba diye düşünüp durursun. Belki farkında bile değilsin bu endişenin ama güven duymuyorsan ilişki de kurman zor olur. Hepimizin hayatında böyle insanlar yokmudur. Vardır ya neden diye sorduğunda aldığın cevap önemli. Acaba yaslandığımda kırılacak olan karşı taraf mı yoksa sen misin. Hep kendi tarafımızdan anlarız olguları ve olayları. Kendi gördüğümüz gibidir gerçek. Oysa bir de öte tarafı olur. Neden diye sorduğunda çünkü ona güvenmiyorum dersin bazen. Neden güvenmiyorsun diye tekrar sorduğunda cevap karşı tarafla ilgi değilse bil ki seninle ilgilidir.

Hayatın Anlamı, Anlamsız Hayat

Hayatın Anlamı nedir diye herkes gibi yıllarca sormuştum ta ki Satre nin bu konudaki düşüncelerini öğrenene dek. Özetle Evren bile anlamsız, hayatınız mı anlamlı olacak diyordu. Benim için yıllar önce ulaşmış olduğum bu anlamını yitiriş, bir çözüm olmuştu. Anlam kaygısı yaşamadan gündelik kaygılarla yaşantımı yıllarca devam ettirdim. Hayatın sıkıntıları haricinde kayıtsız bir rahatlık içindeydim.. Hayatın sıkıntıları haricinde mi. Evet aradan geçen yıllarda esasında bu düşünüş şeklinin belki bir ağrı kesici etkisi haricinde bir çözüm sağlayamadığını, bu hayatın sıkıntılarının da benim onu nasıl anlamlandırdığımla doğrudan ilişkili olduğunu keşfettim. Anlamlandırmak. Herşeyin anlamla ilgili olduğunu anlamak. Nasıl mı. Şöyle ki.

İlkel insanları düşünelim. Hani o kadar ki henüz dillerin bile icad edilmediği bir zamandaki insanlar. Olabilir mi dilin olmadığı böyle bir ilkellik? Olur derseniz size başka bir soru daha. Sizce bu kişilerde hayatın anlamı gibi kaygı var mıdır. Yahut erdem, onur, şeref, estetik algıları ne kadar derindir. Evet bahsettiğim ilkel insanlar evdeki kedimiz gibi daha temel sorunlarla zihinlerini dolduruyor olacaklardır. O halde hayatın anlamı gibi anlamsal kavramlar dilin getirdiği bir sonuç diyebiliriz. Yani insanoğlunun sahip olduğu kavramlar dilin sonucudur. Konuşuyorum öyleyse insanım. Ama bu yazıda bundan daha fazla bahsetmek istemiyorum.

Hayatın anlamı sorusuna nesnel olarak verilebilecek bir cevap yoktur. O yüzden onu aramak yersizdir. Peki ama hayatın anlamını neden insanlar arıyorlar. Anlama ihtiyaç duyduklarından dolayı. Zira herşeye bir anlam katarız. Bebekler doğdukları zaman bizim gibi görmezler. Aynı ışık bizde bir duvar ve önünde bir masayı oluşturuken bebeklerde duvar ve masa tek bir nesne imiş gibi gelir. Zamanla ayrıştırmayı öğrenirler. Yani anlamlandırmayı. Yahut yabancı dilde konuşulanlar bizim için anlamsızdır ve anlamlandıramazsak bizim için önemsizdir. Oysa kendi dilimiz bizim için anlamlıdır. Sessizce birşey söylesem bile hemen anlamlandırırsınız. Bulutları birşeylere neden benzetiyoruz sanıyorsunuz.

Anlam ihtiyacımız var fakat anlam aramamalıyız peki ne yapmalı. Michalengelo nun Musa heykelini yaptığında yaptığı şeyi. Sorarlar kaba bir taş parçasından böyle muhteşem bir Musa Heykelini nasıl yapabildin diye. Cevap çok basit Taştan Musa olmayan tarafları çıkartarak.

Hayat anlamı sorunsalına verilebilecek belki de en pragmatik cevap bu. Anlamsızları çıkart.

HAYAL KUR

Bir düşünce deneyi yapalım ne dersiniz. Şimdi sizden bir ev hayal etmenizi isteyeceğim. bu ilk hayali unutmayın lütfen. Şimdi o ilk hayal üzerinde düşünelim. Neler vardı hayali evinizde. Ne kadar sade ne kadar zengin, ne kadar sıra dışıydı, hepsinden öte hayaliniz sizde ne duygular uyandırdı. Keyif mi verdi hayaliniz, umut mu yoksa sıradan bir ev miydi? Şimdi size birkaç az kullanılan kelime vereceğim. Bilmediklerinizi araştırmanızı rica edeceğim.

Lambri, perforje, atika duvar, harim, harem, ayvan, bini, masif ahşap, vitray, cumba… buna benzer ev ile doğrudan veya dolaylı ilişkili kavramları öğrenip tekrar bir ev hayali kurmanızı isteyeceğim.

Aslında her şey hikâye anlatmayla ilgili. İnsanları etkilemekte, başarılı olmakta, ve dahi mutlu olmakta konuyu nasıl hikâyeleştirdiğimizle şekilleniyor. Salt gerçeklik diye bir şeyin olmadığı ve gerçeklik diye algıladığımız şeyin de aslında birer hikâye olduğunu ve hayal dünyamızı zenginleştirerek daha güzel hikâyeler oluşturup daha güzel bir dünya algısı oluşturabiliriz savındayım,

2. ev hayaliniz daha güzel değilmiydi?

RESİM

Önce hiçbir şey yoktu. Şu an üzerinde oturduğum sandalye, bu ev, gidip geldiğim yollarda tüm o gördüklerim, yaşadığım şehirler, dünya ve sonsuz evren, Duyduklarım, hissettiklerim ve tüm düşündüklerim hiçbir şey yoktu. Hatta zaman bile. Sonra kare kare resimler, kısa metrajlı olaylar yer yer belirdi. Zaman ilerlerken bugüne geline değin o kareler de çok arttı. Sanki elimde bir polaroid fotoğraf makinesi var ve onunla fotoğraf çekiyorum da neyi ne zaman çekmiştim hatırlamıyormuşum, etrafım tüm o fotoğraf yığınıyla sarılmış gibi . Ara sıra rastgele bir fotoğraf seçiyorum arasından. Çoğunlukla çocukluğumla ilgili bir kare geliyor nedensiz. Bazen de gelecekle ilgili resimler yapıyorum becerebildiğimce. Onlarda aynı yığının içinde, bazen resimlerime, bazen de fotoğraflarıma bakıyorum. Bazen de boş veriyorum hepsini, zamanı hissediyorum.
Bazen evin balkonuna çıkarım. Bahar aylarında başlar bu çıkışlar, yazın kitap okumak için gündüzleri ve rüzgarı hissetmek ve karanlığı duyumsamak için geceleri. Bugün gene balkona çıktım. Hiçbir amacı yoktu çıkışımın biraz güneşlenmekten başka bu sefer. Öyle karşıdaki parka baktım. Çözümlemeyi seven bir tarafım vardır. Neden bu böyle olmuş diye sorarım hep. Aldığım cevaba bir defa daha sonra bir kez daha… çözümleyici biri olmak çoğunlukla geçmişle ilgilidir sanıyorum. Zira gelecekte olacaklar yaşanmadığı için nasıl olacağını bilemeyiz. Tek bir istisnası vardır oysa bunun. Olmamak. Her şeyin biteceğini, bir daha olmayacağını biliriz. Önce hiçbir şey yoktur. Sonra olur ve sonra tekrar olmaz olur. İşte parka özellikle de o çam ağacına bakarken aklımdan geçen düşünceler tam olarak bunlardı. İnsanlığın oluşturduğu her şey yok olacak. En fazla dayanacak olan belki piramitlerdir o da kırk bin yıl dayanır zaman dalgalarına. Şimdiye kadar çözümlediğim tüm o sorunlar hep geçmişle ilgiliydi ve zaman ilerliyordu. Oysa olacak olan şey çamın önce yok olması sonra var olması ve tekrar yok olmasıydı. İşin kötüsü elimdeki en büyük resimlerden biri bu çam ağacının da gösterdiği gibi sonun resmiydi, nereye elimi atsam o bitiş resmi yakalar beni. Sakın ölümden korktuğumu düşünmeyin, umutsuz olduğumu da aksine çok umutluyum. Her yaptığım resmin daha iyi olması için, En büyük o resmin yanına güzellikle, sanatla, sevgiyle çizilmiş resimler ekleyebilmek için çok çalışıyorum. Geçmişteki ve geleceği değiştirme kudretim yok ne yazık ki. Ama zamanı hissedebilirim.

Çocukluk

Çocukken, daha henüz okula gitmezken Malatya da Çavuşoğlundaki tarihi bir kilisenin yakınlarında yaşardık. O yılları mistik ve zevk dolu anılarla anımsıyorum. Oysa çok derbeder bir yaşam olduğuna eminim. Zira evimiz iki buçuk odaydı ve tuvalet evin dışındaydı. Evimizin tam karşısında oturan komşumuz uzaktan bir akrabamızdı ki onlarda en az bizim kadar fakirdi. İki ev dışarıdan bakıldığında sanki tek hane gibiydi zira dış kapıları tekti ve avluya açılan tahta kapı iki evin tam ortasında duruyordu. Sağda bizim oturduğumuz ev, Ahır tuvalet ve çeşme vardı. Sol tarafta ise komşumuzun evi.

iki ev başka bir tahta avlu ile dış bahçeye, - bizim gibi birkaç evin daha açıldığı kocaman bir orman gibi gözüken ağaçlıklı,yeşillikli, güneşin yeryüzüne değmediği sıklıkta bir yere- açılıyordu. Bu bahçeye ait anılarım öyle ki anlatılabilecek türden değil. Öyle güçlü ve etkileyici ki aklıma getirdiğim her anda onu özlüyor ve hasret çekiyorum. İnsanlar hamaklara uzanıp, piknik yaparlardı ve ne zaman gitmek istesem her zaman neşe dolu insanlar vardı etrafta. Bana kalırsa bu ormanın sonu yoktu. Burada sonsuza dek yaşayabilirdim. Renklerin canlılığı, olayların bu kadar derin olması ve gerçekliğin netliği bende heyecan duygusunu devam ettiriyordu.

Peki ama ne oldu o hislere. Neden hayat bu kadar güzel, anlamlı ve netken artık değil. Neden artık gördüğüm ne olursa olsun hislerim bir atın şahlanışı gibi kabarmıyor. Acaba yeni şeyler gördükçe sıradanlaştı mı bu görülenler yoksa kullanılmayan beyin hücrelerimizin -bebeklikte galiba- ölmesi gibi bu süreçte de ölmeye devam mı ediyor? yani büyüdükçe. Bilinmez en azından ben bilmiyorum. Ama o hissiyatın devam etmesini çok isterdim. Her şeyde. Belki biraz anı yaşamayla yaklaşabiliriz bu hisse.

Bizimkisi bir Türkçe sevdası notlarım

• Dünya dilleri arasında kelime sayısı bakımından İngilizceye yakşan tek dil Osmanlı Türkçesi dir. Geoffrin Levis
• Klaus Delius un yaptığı araştırma sonucu da dünyada anadillerini en çabuk Türk çcocukların öğrendikleri sonucuna varıyor.
• Ali Şir Nevai nin eserlerinde kullandığı sözcük sayısı William Sheakspere dan fazladır.
• Hiçbir medeniyet dilinin bütün kelimeleri milli olamaz, tabi ki sesi milli olur
• Dolayısıyla da bilerek ya da bilmeyerek dilkde sürekli devrim anlayışına bağlı tarihi materyalizme hizmet edilmiş olur.
• Dr Herman F. Kivergits dillerin kökeni Türkçe' dir demiş
• Goethe bir dil içinde marifet diğer dilerden geçmiş olan kelimeleri ayıklayıp atmak değildir. Bir dilin diğer dillerden geçmiş kelimeleri hazmetme kabiliyeti ölçüsünde dir
• Her dilde olduğu gibi Türkçe de de kk dediğimiz el baş bal yaş taş kol gök vs gibi tek heceli ana kelimelerin sayısı bini binbeşyüzü geçmez
• Valery aslanın vücudu yediği diğer hayvanların vücudundan meydana gelir ama aslan hep kendisidir.
• 15. yy ortalarında 1552 Rus Knezliği nin Kazan hanlığına son verip orta Asya daki Rus işgali Doğu Türkisdtan dışında TEürkmenistan ın 1860-1864 tarihleri arasında işgaliyle tamamlanmıştır.
• Türk dünyasındaki dil birliği Türkistan ın Rus işgaline uğramasından sonra bozulmaya başlamıştır.
• İlminskiy, Ostroumov gibi müşteriklerin teklik ve teşebbüsü ile gerçekleştirilmeye çalışılan faaliyetler 1917 Bolşevik ihtilalinden sonra Sovyet Rusya dakki Türk boy ve toplulukları birbirinden ayrı halk cumhuriyet olarak bölmeleri parçalanmanın başlangıcı olmuştur.
• 19. asır sonrasında Özbek, Tatar, Kazak erserler ve gazeteler çıkmaya başlamıştır.
• İsmail Gaspıralı Türkçe birliğin sağlanması noktasında çalışmaları olan önemli bir yazar
• 20 yy başlarında driyatikten Çin e Türkçe yolculuk yapılabilkiyordu.
• Dil eğitimimizin temel amacı kişilerin düşünme ve iletişim becerilerinin gelişmesidir.
• Başlka hiçbir dilde görülmeyen bu aşırı ayırılaşmanın temelde de münevverin kendisini halktan ayırma çabası yatar
• çünkü öz dillerine ilişkin bilgileri yeterli olanlar yabancı dilleri çok daha çabuk öğrenirler
• sözlü kültürde masal anlatıcısı destan anlatıcısı toplumun ortak kültürel değerlerinin aktarımında dilin geliştirilmesinde nasıl bir rol oynuyorsa edebiyat öğretmeni de yazılı kültürde benzeri rol oynamaktadır.
• Müslüman filozof Hazm bir dilin gücü ile o dili konuşan toplumun kurduğu devletin gücü arasında orantı olduğunu belirtmiş devleti zayıflayan toplumların dillerinin de zayıflayacağını hatta kimi durumlarda yok olup gideceğini belirtmişlerdir.
• Şemseddin Sami Kamus-ı Firdevsi
• Pek çok insan gelecekte milli dillerin yok olarak herkesin konuşup yazacağı dilin İngilizce olacaığını tahmin etmektedir.
• Yunus Emre Vakfı, Tika araştırılacak
• Max Müller araştırılacak
• Nihad Sâmi Banarlı araştırılacak,
• Sanskritçe, Grekçe, Soğdça
• Çağatayca